blog -

SDG benchmark toegepast

11 november 2020 By reinier Reageer

Onze SDG benchmark bestaat sinds 2019 en is ook in 2020 weer toegepast. In onze dienstverlening is benchmarking bedoeld voor een intern proces. Door bedrijven te laten zien waar ze staan ten opzichte van collega’s kunnen ze gerichter acties ondernemen om zich te verbeteren én te onderscheiden. En, indien alle partijen dat OK vinden, brengt Optimal Planet de bedrijven ook met elkaar in contact zodat ze van elkaar kunnen leren.

Groothuis Bouwgroep bijvoorbeeld gebruikte de Benchmark voor haar actieplannen, en heeft ook contact gezocht met andere bedrijven in de Benchmark. Doordat de Benchmark gebaseerd is op een Optimal Scan krijg je inzicht in je scores voor de SDGs op vijf niveaus:

De Benchmark is er niet alleen voor bouwbedrijven maar ook voor adviesbureaus c.q. zakelijke dienstverleners!

Staat uw bedrijf hier binnenkort ook tussen?

Bent u een bouwbedrijf of een adviesbureau en wilt u weten waar u staat ten opzichte van anderen en de SDGs in beleid & strategie, acties & resultaten?

Neem dan contact op via r.denooij@optimalplanet of 06-38007327

Productkeurmerken eisen als inkoper, dit zijn de goede

27 oktober 2020 By reinier Reageer

Welke duurzaamheidskeurmerken kan en wil ik eisen als inkoper? Een belangrijke vraag voor velen die inkoop en aanbesteding doen, zeker bij de overheid. Optimal Planet zocht dit voor u uit.

Dit artikel focust op productkeurmerken en legt kort uit hoe ze gebruikt mogen worden en wat ze betekenen. Aan het einde staat ons advies over welke keurmerken passen voor verschillende productsectoren.

Algemeen

Voor keurmerken geldt:

Voor een goede borging van duurzaamheid is het van belang alleen te werken met keurmerken die onafhankelijk gecertificeerd worden.
Keurmerken kunnen worden toegepast als geschiktheidseis (minimumeis).
Toepassing als gunningscriterium kan ook, vooral bij systemen die meerdere niveaus kennen – zoals bijvoorbeeld de Cradle to Cradle.
Gelijkwaardige keurmerken of bewijs dat aantoont dat aan de gestelde eisen voldaan wordt dient te worden aanvaard.
De eisen van het keurmerk moeten proportioneel zijn met wat gevraagd wordt, dus geen dure en/of zware certificaten voor kleine uitgaven.

Voor specifieke keurmerkeisen geldt dat ze gevraagd mogen worden als bewijs dat een inschrijving overeenstemt met beleidsdoelen voor milieu en sociale aspecten. Deze mogen worden opgenomen in technische specificaties, selectie-eisen, gunningscriteria of contractvoorwaarden, mits:

Ze alleen betrekking hebben op criteria die van toepassing zijn op wat gevraagd wordt én geschikt zijn voor omschrijving van duurzaamheidskenmerken van wat geleverd wordt.
Het keurmerk voor alle betrokken partijen toegankelijk is.

Onafhankelijk gecertificeerde keurmerken

Voor producten kunnen de volgende keurmerken gehanteerd worden bij inkoop:

EU Eco label, Milieukeur, Nordic Swan, Blauer Engel of Nature plus (Milieu)
Cradle to Cradle (Milieu, Circulair)
Global Environmental Standard (Milieu)
Global Recycle Standard (Milieu)
DuBOKeur (Milieu, bouwmaterialen)
FSC, PEFC en of keurhout (Natuur, sociaal, hout)
TFT Responsible stone Programme (Sociaal, milieu)
CSC Concrete Sustainability Council (Milieu, beton)
Gaskeur / Warmtepompkeur (Milieu, installaties)
Energielabels (>A), Euro 6 (Milieu, gebouwen en materieel)

Advies

Toon ambitie

Aanbevolen wordt om voor facilitaire producten de lat hoog te leggen en te vragen naar Cradle to Cradle (minimaal niveau zilver), het EU ecolabel of Milieukeur of aantoonbaar gelijkwaardig (Nordic Swan, Blauer Engel en Nature plus zijn gelijkwaardig). Voor bouwmaterialen zijn DuBokeur (generiek), FSC, PEFC of Keurhout (hout) en CSC Concrete Sustainability Council (beton) goede keurmerken om te eisen. Voor natuursteen is TFT geschikt. Duurzamere installaties zijn te herkennen aan Gaskeur of Warmtepompkeur. Voor gebouwen en materieel zijn er de bekende Energielabels (vraag naar minimaal A), en Euro 5 of 6. Bij materieel is Euro 6 de norm, maar daarvan kan afgeweken worden als deze eis niet reëel is in de markt.

Stimuleer innovatie

Voor het stimuleren van innovatie is het belangrijk dat nieuwe producten die aantoonbaar beter zijn dan de marktstandaard maar (nog) geen keurmerk hebben, ook een kans krijgen. Als een leverancier bijvoorbeeld kan aantonen dat papier zonder keurmerk is gemaakt van duurzaam geteeld olifantsgras , dient dit ook goedgekeurd te worden.

Een mooi voorbeeld van goed onderbouwd bewijs voor circulariteit, én een mooie recente ontwikkeling, is een gecertificeerde Circulaire Voetafdruk van het GSES. Klik hier voor de gecertificeerde footprint van de Plastic road.

Duurzaamheid borgen bij gemeenten: het proces bij Heumen

22 oktober 2020 By reinier Reageer

Duurzaamheid is een groot en soms ongrijpbaar thema. Het wordt vaak wel genoemd in beleidsdocumenten en procedures maar als dit niet concreet en meetbaar wordt gemaakt is duurzaamheid geen werkbaar begrip. Optimal Planet helpt hiermee, op bestuurlijk, beleidsmatig en projectniveau.

We zorgen ervoor dat duurzaamheid op de juiste wijze in alle relevante procedures wordt opgenomen, én dat bestuurders en medewerkers worden meegenomen in het proces. Zo ging het ook bij de gemeente Heumen. Optimal Planet hielp hen op vier manieren:

Concreet ging dat als volgt:

Uitgaande van het Raamwerk voor Strategische Duurzame Ontwikkeling, de ontwikkelingen op het gebied van Circulaire Economie en gesprekken met medewerkers, werd een passend concept Duurzaamheidskader opgesteld. Dat werd vervolgens goedgekeurd door het college van B&W.
Een analyse van alle relevante documenten en de vele gesprekken liet zien waar de verbetermogelijkheden lagen wat betreft borging in procedures, de workflow en in de harten en hoofden van de medewerkers. Dit werd besproken met het college van B&W, om de bestuurders hierin mee te nemen en de juiste accenten te leggen in de workshops en het advies.
Tijdens workshops kregen beleidsmakers, projectleiders en inkopers een gedeeld beeld van duurzaamheid en hoe dit het beste geborgd kan worden in beleid en projecten. Ook werd het concept Duurzaamheidskader praktisch getoetst door het toe te passen op lopende projecten. Het bleek goed werkbaar en voor GWW was nog een verdere uitwerking nodig. Na de workshops volgde een concreet advies voor aanpassingen in procedures, verantwoordelijkheden en communicatie.
Het advies bevatte naast het Duurzaamheidskader ook tools voor inkoop zoals een overzicht van duurzaamheidskeurmerken. Voor GWW projecten is bovendien een rekenmodel ontwikkeld waarmee verschillende soorten materieel, materialen en energiedragers gewaardeerd kunnen worden o.b.v. het Duurzaamheidskader. Ook werden er vuistregels geformuleerd voor het toepassen van emissie-eisen en het maken van keuzes bij aanbestedingen. Het is nu helder wat voor deze gemeente de uitgangspunten zijn bij GWW projecten, en waarom.

Dit is het Duurzaamheidskader voor gemeenten, waarbij ieder thema weer diverse concrete checkpoints en aandachtpunten bevat. Het is door Heumen al gebruikt bij een aanbesteding en een bouwteam. Lees hier meer daarover.

Vragen hierover? Neem contact op via r.denooij@optimalplanet.nl

Welke keurmerken kan ik eisen als inkoper?

28 september 2020 By reinier Reageer

Welke duurzaamheidskeurmerken kan en wil ik eisen als inkoper? Een belangrijke vraag voor velen die inkoop en aanbesteding doen, zeker bij de overheid. Optimal Planet zocht dit voor u uit.

Dit artikel focust op organisatiekeurmerken en legt kort uit hoe ze gebruikt mogen worden en wat ze betekenen. Aan het einde staat ons advies over welke combinaties passen voor verschillende ambitieniveaus. Een volgend artikel focust op productkeurmerken.

Algemeen

Voor keurmerken geldt:

Voor een goede borging van duurzaamheid is het van belang alleen te werken met keurmerken die onafhankelijk gecertificeerd worden.
Keurmerken kunnen worden toegepast als geschiktheidseis (minimumeis).
Toepassing als gunningscriterium kan ook, vooral bij systemen die meerdere niveaus kennen – zoals bijvoorbeeld de CO2 Prestatieladder.
Gelijkwaardige keurmerken dienen te worden aanvaard.
De eisen van het keurmerk moeten proportioneel zijn met wat gevraagd wordt, dus geen dure en/of zware certificaten voor kleine uitgaven.

Ze alleen betrekking hebben op criteria die van toepassing zijn op wat gevraagd wordt én geschikt zijn voor omschrijving van duurzaamheidskenmerken van wat geleverd wordt.
Het keurmerk voor alle betrokken partijen toegankelijk is.

Onafhankelijk gecertificeerde keurmerken

Duurzaamheidskeurmerken op het niveau van organisaties, geschikt voor inkoop, zijn:

ISO 9001 (Kwaliteitsborging), in combinatie met ISO 14001 (Milieurisicoanalyse en -beleid) of EMAS (Milieurisicoanalyse en -beleid).
MVO Prestatieladder (Managementsysteem), minimaal niveau 3.
GSE (MVO-keurmerk voor bedrijven). Er zijn 6 certificaten: MVO, MVI, CO2, Biodiversiteit, Circulair en Gezond en veilig werken.
Milieubarometer (Milieuprestaties CO2, water en afval)
CO2 Prestatieladder (Reductie energieverbruik en CO2), Minimaal niveau 3.
Prestatieladder Socialer Ondernemen (participatie)
VCA en/of ISO 45001 – OHSAS 18001 (Arbeidsrisico’s en veiligheid)

Het certificaat van B-Corp is niet onafhankelijk geborgd maar kan in veel gevallen wel dienen als bewijs dat een bedrijf voldoet aan beleidsdoelen voor milieu en sociale aspecten.

ISO 9001, ISO 14001, de MVO Prestatieladder en EMAS

Een organisatie die een ISO 9001 certificaat heeft, toont daarmee aan dat zij een adequaat managementsysteem heeft en onderhoudt voor het borgen van kwaliteit van processen en producten en risicomanagement. Een certificaat van ISO 14001, de MVO Prestatieladder of EMAS is een bewijs voor een adequaat managementsysteem voor milieuzorg. Voor alle certificaten wordt gevraagd:

Zeg wat je doet;
Doe wat je zegt;
Bewijs het.

Alle normen leggen de nadruk op:

Leiderschap en betrokkenheid bij het topmanagement
Risico gericht denken, risicomanagement en omgaan met kansen
Meten en aanpassen van doelstellingen, continue verbetering
Communicatie en bewustwording

ISO 9001 heeft bovendien veel aandacht voor klantgerichtheid en relatiebeheer. Een ISO 9001 certificaat is dus een teken van professionaliteit, en geeft aan dat men doet wat redelijkerwijs verwacht kan worden om fouten te voorkomen.

ISO 14001, de MVO Prestatieladder of EMAS hebben betrekking op het milieumanagementsysteem dat wordt gebruikt om een bij de organisatie passend milieubeleid te ontwikkelen en de uitvoering ervan te borgen. Er wordt gevraagd aan te tonen dat er in het beleid van de organisatie ruim aandacht is voor milieuaspecten van de organisatie en de processen, en dat daarover wordt gecommuniceerd met werknemers en klanten. Men dient acties te ondernemen met name op het vlak van het verkleinen van milieu-impact door efficiënter om te gaan met energie, water en materialen, hernieuwbare energie te gebruiken en zo min mogelijk schadelijke stoffen uit te stoten. Ook moeten in de keten acties worden ondernomen om impacts te verkleinen. Op strategisch vlak wordt gevraagd doelen te stellen, in kaart te brengen waar men staat en wat men gaat doen om de doelen te halen. Er worden echter geen eisen gesteld aan de doelen zelf, alleen aan het proces en de borging daarvan.

Deze certificaten zijn dus een teken van professionaliteit op het gebied van milieuzorg, en geven aan dat men actief bezig is met het verkleinen van de milieu-impact van de organisatie en haar werkprocessen. Het is echter geen garantie dat de impact ook daadwerkelijk kleiner wordt. Dat laatste is de Milieubarometer wél.

Milieubarometer en CO2 Prestatieladder

De Milieubarometer wordt gebruikt om voor minimaal twee kalenderjaren de milieuprestatie te bepalen. Met deze monitoring wordt aangetoond dat er in de afgelopen drie jaar of korter minstens 5% milieuwinst is geboekt.

De CO2 Prestatieladder is een managementsysteem en heeft dezelfde eigenschappen als de eerdergenoemde managementsystemen (bijv. ISO 14001). De focus ligt echter geheel op reductie van energieverbruik en CO2 uitstoot. Het minimale niveau van betekenis is niveau 3.

Prestatieladder Socialer Ondernemen en ISO 45001 – OHSAS 18001

De Prestatieladder Socialer Ondernemen geeft aan of een bedrijf bovengemiddeld presteert op het vergroten van participatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dit geldt vanaf trede 1.

ISO 45001 (voorheen OHSAS 18001) is op dezelfde manier opgebouwd als ISO 9001 en 14001 en borgt dat een bedrijf verantwoord omgaat met arbeidsrisico’s en veiligheid. Aanbevolen wordt om dit te eisen als de lat hoger moet liggen dan bij VCA, en zeker als de waardeketens zich uitstrekken tot buiten de EU.

Global Sustainable Enterprise System

Het Global Sustainable Enterprise System (afgekort GSES) heeft 6 certificaten:

MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen), o.b.v. ISO 26000.
MVI (Maatschappelijk Verantwoord Inkopen), o,b,v, ISO 20400
CO2, o.b.v. ISO 50001 en ISO 14064-1
Biodiversiteit, o.b.v. diverse standaarden.
Circulaire Economie, o.b.v. BS 8001
Gezond en veilig werken, o.b.v. ISO 45001

De MVO-pijler is vergelijkbaar met ISO 14001 en de MVO Prestatieladder, de CO2-pijler met de CO2 Prestatieladder en Gezond en veilig werken correspondeert met ISO 45001. Het voordeel van dit systeem is dat het ook kijkt naar MVI (Maatschappelijk Verantwoord Inkopen) en CE (Circulaire Economie) en verschillende certificaten combineert. Het is bovendien vooral voor MKB-ers voordeliger en minder tijdrovend om via dit systeem in één keer de benodigde certificaten te behalen dan alle het doorlopen van verschillende trajecten. Bedrijven kunnen ook voor afzonderlijke pijlers een certificaat krijgen. Optimal Planet adviseert organisaties over het gebruik van het GSES platform en het verkrijgen van certificaten. Klik hier voor:

Gebruik als overheid
Gebruik als bedrijf

Advies

Voor overheden geldt dat er veel ambitie nodig is om afspraken na te komen die mondiaal, Europees, nationaal en regionaal gemaakt zijn. De urgentie van bijvoorbeeld klimaatactie en bescherming van biodiversiteit is zo groot dat het aan te bevelen is de lat zo hoog mogelijk te leggen, en minimaal hoger dan de marktstandaard.

In het kort:

Vraag voor milieu-duurzaamheid naar ISO 14001, EMAS óf de MVO Prestatieladder. Voor aannemers en andere partijen met een grote CO2-footprint is de CO2 Prestatieladder essentieel. Vraag bij hoge ambitie wel minimaal niveau 4 óf de milieubarometer. Bij lagere ambitie kan de CO2 Prestatieladder de hiervoor genoemde managementsystemen eventueel vervangen,
Voor het borgen van sociale duurzaamheid via social return is de Prestatieladder Socialer Ondernemen een goed middel, bij meer ambitie op dit vlak moet minimaal trede 2 worden gevraagd. VCA is een prima middel om veiligheid te borgen. Als de ambitie hoger ligt is ISO 45001 aan te raden, en zeker als de waardeketens zich uitstrekken tot buiten de EU.
Om beide dimensies (mens en milieu) in één keer te borgen op een hoog niveau is het GSE-systeem geschikt. GSE heeft bovendien als grote meerwaarde de certificaten voor MVI en Circulaire Economie.

Optimal Planet helpt u op 4 manieren:

Verder naar aanbod van Optimal Planet voor inkopers.

Gemeente Overbetuwe zet Optimal Scan in

2 september 2020 By reinier Reageer

Optimal Planet heeft voor NTP en de gemeente Overbetuwe een bouwteam geadviseerd over de herinrichting van het centrum van Heteren. Met een Optimal Scan zijn de duurzaamheid en circulariteit van verschillende opties voor het realiseren van het plan kwantitatief en kwalitatief vergeleken. Met vier thema’s:

Op basis van de analyse met de Optimal Scan voor GWW zijn keuzes voor het ontwerpen van een optimale optie (duurzaam en realistisch) onderbouwd. De gemeente geeft zo invulling aan de ambities voor het herinrichtingsplan én heeft de meerwaarde duidelijk in beeld.

Groothuis Bouwgroep zet het GSES in voor duurzame bedrijfsontwikkeling

23 juni 2020 By reinier Reageer

Groothuis Bouwgroep is een familiebedrijf in hart en nieren, gesticht en gevestigd in Genemuiden. Ze zijn een innovatieve partner die haar klanten vastgoedoplossingen biedt voor nu en later. Een onderneming die gekenmerkt wordt door betrokkenheid, nieuwsgierigheid en de drive om het elke dag beter te doen. Zo ook in het duurzaam inrichten van haar bedrijfsvoering.

Zoals ze zelf zeggen: “Ondernemerschap is voor ons rentmeesterschap. Wij realiseren vastgoedoplossingen voor nu én voor later en dragen bij aan een duurzame leefomgeving.”

Waarom is duurzaamheid belangrijk voor Groothuis Bouwgroep

Als goed rentmeester streeft Groothuis ze naar duurzame ontwikkeling binnen de bedrijfsvoering. Duurzame bedrijfsvoering maakt deel uit van een visie op de toekomst. Ondernemen vanuit het perspectief van rentmeesterschap. Ze hebben er nadrukkelijk voor gekozen om de bedrijfsvoering in te richten naar de strategische ontwikkeldoelstellingen (SDGs) vastgesteld door de VN. Hun inzet gaat voor positieve impact op het gebied van:

• SDG 3: Goede gezondheid en welzijn;
• SDG 7: Betaalbare en duurzame energie;
• SDG 8: Eerlijk werk en economische groei;
• SDG 9: Industrie, innovatie en infrastructuur;
• SDG 12: Verantwoorde consumptie en productie;
• SDG 13: Klimaatactie.

Bewust kiezen voor een aantal SDGs helpt Groothuis in haar bestaansrecht en is een driver voor innovatie en groei. Bovenstaande SDGs zijn de focus omdat Groothuis daar een positieve impact op kan hebben. Ze monitoren echter ook de andere SDGs, waarbij gelet wordt op het minimaliseren van de negatieve impact van de bedrijfsvoering. Om de impact van Groothuis op deze SDG’s te kunnen weergeven is ervoor gekozen om een platform te gaan gebruiken. Dit is voor Groothuis het GSES-platform.

GSES-platform

Het GSES-platform is gebouwd op een Metastandaard waarin alle leidende normen voor duurzame bedrijfsvoering zijn opgenomen. Met de vijf pijlers (zie onder) kunnen bedrijven hun prestaties laten zien én certificeren bij erkende Certificerende Instellingen zoals Kiwa en Control Union. Organisaties kunnen met het platform ook hun leveranciers uitnodigen één of meerdere pijlers van het GSES in te vullen. Bovendien kunnen producten en projecten worden gescand op Circulariteit, Milieubelasting en Gezondheidswaarde.

Klik hier voor ons aanbod.

Het GSES biedt een goed handvat voor verdere weergave van de impact op de SDGs en de ontwikkeling van een organisatie. Bovendien kan een GSE-certificering waardevol zijn voor de marktpositie. Om dit platform goed te kunnen benutten en invulling te kunnen geven aan benodigde (praktische) acties tijdens het ontwikkeltraject is Optimal Planet ingeschakeld.

Het GSES-platform kent 6 pijlers:

MVO, maatschappelijk verantwoord ondernemen, op basis van ISO 26000.
MVI, maatschappelijk verantwoord inkopen, op basis van ISO 20400.
Biodiversiteit, op basis van diverse internationale standaarden.
CO2, op basis van ISO 50001 & ISO 14064-1.
Circulaire Economie, op basis van BS 8001.
Gezond en veilig werken, op basis van ISO 45001.

Voor elke pijler is een certificaat te behalen na een audit door een CI.

Service door Optimal Planet

Optimal Planet heeft Groothuis Bouwgroep geholpen om het GSES-platform te gebruiken en rentmeesterschap beter in te gaan vullen door het faciliteren van een ambitiesessie (A), het ondersteunen bij het invullen van de GSES-scan en het analyseren van de resultaten om te zien waar Groothuis nu staat (B) en het benoemen van de concrete opties voor verdere ontwikkeling (C). De analyse is niet alleen gekoppeld aan de GSES-certificeerbaarheid van Groothuis, maar ook aan het rentmeesterschap van dit mooie familiebedrijf.

Groothuis komt nu al in aanmerking voor 3 van de 6 certificaten. Voor de MVI en CO2 pijlers zijn er nog extra acties nodig, die op korte termijn realiseerbaar zijn. Optimal Planet heeft de daarvoor benodigde acties concreet benoemd.

Duurzame ontwikkeling van Groothuis Bouwgroep

Behalve voor het behalen van GSE-certificaten, heeft Optimal Planet ook voor de bredere ambities van Groothuis Bouwgroep, rentmeesterschap en bijdrage aan de SDGs, concrete acties aangegeven. Als bouwbedrijf kan Groothuis veel bijdragen aan het oplossen van het klimaatprobleem en het realiseren van een circulaire economie. Met de analyse met het GSES en het advies van Optimal Planet, zowel technisch als over het meenemen van medewerkers en leveranciers, kan Groothuis volle kracht vooruit bij het realiseren van de SDGs. Het is nu tijd voor stap D: concreet aan de slag!

Marc Klaver (Innovatiemanager Groothuis): “Optimal Planet legde de juiste kennis en kunde aan de dag waardoor Groothuis een duidelijk en helder beeld kreeg van wat dit thema voor onze dienstverlening zou kunnen betekenen. Het werd ons duidelijk dat we onze bedrijfsvoering eigenlijk niet anders kunnen inrichten.”

Optimal Planet adviseert platform Data for Good

22 juni 2020 By reinier Reageer

Optimal Planet heeft een bijdrage geleverd aan Data for Good, het wereldwijde socialmedia-platform dat helemaal draait om duurzaamheid en behalen van SDGs!

We mochten de software testen en feedback geven op zowel inhoud als op gebruiksvriendelijkheid. We hebben bijvoorbeeld geadviseerd om gebruikers behalve positieve ook negatieve impacts op een SDG te laten rapporteren. Want die zijn er natuurlijk ook.

Het Data for Good platform draait om transparantie en krachten bundelen om sneller een positieve en duurzame impact te maken. Binnen dit platform kunnen bedrijven, NGO’s, individuele burgers en overheid met elkaar communiceren en actie ondernemen op gemeenschappelijke duurzaamheidsdoelen. Iedere geregistreerde organisatie kan zijn doelen kenbaar maken en tevens gebruik maken van geverifieerde data van leveranciers.

Bekijk meer over dit wereldwijde platform op Data for Good.

Heb je nog vragen, neem dan contact op met r.denooij@optimalplanet.nl

Vernieuwingen aan software Optimal SCANS

22 juni 2020 By reinier Reageer

Op 15 juni 2020 ging de nieuwste versie van de software voor Optimal Scans, versie 4.1 live. De software is weer tijdig up to date gemaakt, zodat de veiligheid goed geborgd blijft. Daarnaast hebben we een aantal vernieuwingen doorgevoerd.

De vernieuwingen in de versie 4.1:

Het gebruikersmenu is aangepast en gegroepeerd in enkele keuzes, waardoor het systeem veel overzichtelijker is geworden.
Op het dashboard is nu in één oogopslag te zien hoe er per thema gescoord wordt én of de score per thema hoger of lager is dan een sectorspecifieke benchmark.
De scoregrafieken zijn doorklikbaar gemaakt, zodat je vanuit de scanresultaten rechtstreeks naar de invoer kan kijken. Erg handig voor degene die de analyse doet.
Verder zijn er nog tientallen kleine verbeteringen aan de achterkant doorgevoerd die de gebruiksvriendelijkheid vergroten, zoals snellere data en duidelijker taalgebruik.

Het vernieuwde gebruikersmenu van versie 4.1

Meer weten over de mogelijkheden van de Optimal Scans software? Neem contact op via r.denooij@optimalplanet.nl

Generiek duurzaamheidskader toegepast door gemeente Heumen en NTP

22 juni 2020 By reinier Reageer

Optimal Planet heeft voor gemeente Heumen een generiek duurzaamheidskader ontwikkeld, dat nu is toegepast voor het aanleggen van een fietspad. Zo worden ‘duurzaam’ en ‘circulair’ concreet en meetbaar. Het zijn niet langer containerbegrippen.

Met het duurzaamheidskader kan de gemeente Heumen:

Duurzaamheid beter een plek geven bij het inkaderen en vormgeven van projecten.
De duurzaamheidswaarde van projecten bepalen en onderbouwen waarom een extra investering de moeite waard is.
Bij EMVI/BPKV-aanbestedingen helder communiceren wat gezien wordt als meerwaarde voor gunning.
Verschillende opties voor een project vergelijken en keuzes maken mede op basis van duurzaamheidswaarde.

Het kader heeft de volgende thema’s:

Generiek duurzaamheidskader Bouwteam gemeente Heumen

Toegepast in aanbesteding en bouwteam

Het duurzaamheidskader is toegepast bij een bouwteam-aanbesteding voor het duurzaam en circulair aanleggen van een fietspad. Daarna is het kader gebruikt door het bouwteam bij het vergelijken van opties voor aanleg van dit fietspad. Daartoe verwerkte Optimal Planet het duurzaamheidskader in een Optimal Scan. Zo is er goed onderbouwd gekozen met van tevoren vastgestelde criteria en gewichten, op basis van zowel LCA-gegevens en recyclingspercentages als meer subjectieve criteria als comfort en ecologische meerwaarde.

Gemeente en NTP enthousiast

Rob van Moerkerk (Projectleider bij aannemer NTP): “Door de Optimal Scan krijg je een objectief beeld van de duurzaamheidsopties. Op basis van dit inzicht kun je samen een gedragen keuze maken. Dit schept onderling vertrouwen.”

Peter Rutten (Projectleider bij gemeente Heumen): “De Optimal Scan heeft ons goed geholpen met het zoeken naar een duurzame ontwerpvariant voor het fietspad. Daarnaast heeft het aangetoond dat duurzaamheid en circulariteit niet hoeft te leiden tot hogere aanlegkosten.”

Bent u benieuwd naar de mogelijkheden van dit duurzaamheidskader en bijbehorende tool? Neem contact op via r.denooij@optimalplanet.nl

Wat is voor uw bouwproject de beste tool voor het meten van circulariteit?

2 juni 2020 By reinier Reageer

Doel van dit artikel

De bouwsector veroorzaakt forse CO2-uitstoot en verbruikt veel grondstoffen en energie. Daarnaast is er nog nauwelijks hoogwaardig hergebruik van materialen. Voor het meten van milieu-impact is er met LCA al geruime tijd een breed geaccepteerde meetmethode, maar voor circulariteit is dit nog volop in ontwikkeling. Internationaal en binnen Nederland wordt er hard gewekt aan een uniforme meetmethode, bijvoorbeeld door de ISO gemeenschap, de Ellen MacArthur Foundation en CB’23. Een standaard zal echter nog wel even op zich laten wachten. Toch zijn er al diverse tools beschikbaar die circulair bouwen kunnen faciliteren door onderscheid te maken tussen meer en minder circulair.

Dit artikel beoogt een overzicht te geven van de nu in Nederland beschikbare en in de praktijk bewezen tools. Deze worden geanalyseerd en vergeleken aan de hand van de definities van circulariteit van de Ellen MacArthur Foundation en CB’23. Hiermee krijgen diegenen die circulair willen bouwen een handvat voor het maken van een keuze voor een geschikte tool.

Een uitgebreidere versie hiervan, en een bundeling van kennis over circulaire en biobased materialen, procesmatige, juridische en financiële aspecten van circulair bouwen vindt u in deze publicatie.

Definities van EMF en CB’23

De internationaal leidende organisatie op het gebied van het definiëren en meetbaar maken van circulariteit is de Ellen MacArthur Foundation (EMF). Hun algemene definitie bestaat uit drie hoofdthema’s:

Het regenereren van ecosystemen (beschermen van natuur en ecosysteemdiensten).
Ontwerpen gericht op het voorkomen van afval en vervuiling (beschermen van milieu en materiaalvoorraden).
Het blijven gebruiken van materialen en producten (beschermen van materiaalvoorraden en waardebehoud).

In Nederland is er op het gebied van circulair bouwen gewerkt aan een uniforme meetmethode binnen het platform CB’23. De drie hoofdthema’s zijn:

Beschermen van materiaalvoorraden.
Beschermen van milieukwaliteit.
Beschermen van bestaande waarde.

Tools voor het meten van circulariteit

De nu beschikbare tools voor het meten van circulariteit in de bouw in Nederland zijn:

Circular Product Footprint (GSE System, NDI)
Optimal Scans (Optimal Planet)
PRP® (Rendemint)
Building Circularity Index (Alba Concepts)
LCA (NIBE, Pré, Agrodome e.a.)
Circulaire Prestatie Gebouwen (W/E consultants)

Behalve bovengenoemde tools is er ook CircularIQ. Dit systeem is geen meetmethode, maar een zeer handige tool voor het bevragen van leveranciers over voor circulariteit belangrijke aspecten en het overzichtelijk weergeven daarvan. Bovendien sluit de methode nauw aan bij de Cradle to Cradle systematiek.

Hieronder is te zien dat de drie doelen van CB’23 goed worden gedekt door de beschikbare meetmethoden. Groen: doel is goed gedekt, Rood: niet gedekt.

De CPF en de BCI zeggen zelf niets over milieuaspecten, maar hiervoor verwijzen naar LCA (Levenscyclusanalyse). BCI maakt een koppeling met de MPG-methodiek (Milieu-Prestatie Gebouwen), hierdoor is de LCA direct geïntegreerd in de meetmethodiek. De methodieken van CPF en BCI sluiten heel nauw aan bij de Material Circularity Index (MCI) van de Ellen MacArthur Foundation en hebben als voordeel dat ze puur kwantitatief zijn, en daarmee minder gevoelig voor impliciete waardeoordelen.

De BCI-berekening integreert de aspecten van de MCI van de Ellen MacArthur Foundation, de losmaakbaarheidsindex van het RvO en de MPG in één methodiek. De CPF maakt deel uit van het Global Sustainable Enterprise System (GSE System), dat ook een LCA-based product-footprint omvat én een Health footprint.

LCA kan goed overweg met materialen en milieuaspecten maar niet met beschermen van bestaande waarde. Mede daarom wordt binnen CB’23 een methode ontwikkeld voor meten van behoud van bestaande waarde.

All round tools zijn Optimal Scans, PRP® en CPG. Deze tools hebben bovendien als meerwaarde dat er ook naar ecologische en landschappelijke aspecten gekeken wordt. Daardoor sluiten ze niet alleen goed aan bij CB’23, maar ook bij de definitie van de Ellen MacArthur Foundation. Wat milieu-impact betreft: De CPG haalt de informatie uit GPR Gebouw, waar de integrale energie- en milieuprestatieberekening in is opgenomen. Het zorgvuldig meenemen van milieu via de LCA-benadering is zo geborgd. Bij Optimal Scans wordt gevraagd naar LCA-resultaten, en PRP® neemt milieu-impact integraal mee.

GPR Gebouw en daaraan gekoppeld de CPG worden in 2020 geüpdatet. Circulariteit krijgt een nog stevigere plek, onder andere door het integreren van de methoden voor losmaakbaarheid en adaptiviteit/toekomstwaarde.

Optimal Scans en PRP® besteden beide ook aandacht aan sociale aspecten en gaan daarmee verder dan de meeste definities van circulariteit.

Valkuilen bij circulair bouwen

Een integrale definitie van circulariteit zou biodiversiteit en sociale aspecten zoals arbeidsomstandgheden in de keten mee kunnen nemen, zoals dat bijvoorbeeld bij PRP® standaard het geval is. De gangbare benadering van circulariteit focust echter op materiaalstromen. Dat levert een aantal valkuilen op:

Een eerste valkuil is het negeren van de ecologische-landschappelijke kant. Bij circulair bouwen en zeker in de GWW is dit aspect belangrijk en gelet op de definitie van de Ellen MacArthur Foundation zou deze ook meegenomen moeten worden in meetmodellen. Nu doen alleen Optimal Scans, PRP® en CPG dat.
Een tweede valkuil van circulair denken is dat de sociale impact van projecten niet meegenomen wordt. Circulariteit kan ten koste gaan van sociale duurzaamheid bij het project zelf én in de keten, en dat moet voorkomen worden. PRP® en Optimal Scans houden daar rekening mee.
Een derde valkuil is de aanname dat circulairder altijd beter is voor het milieu. Dit is niet zo en moet dus altijd gecheckt worden door (minimaal) te kijken naar impact op grondstoffengebruik, CO2-emissies en verspreiding van gevaarlijke stoffen. Dit geldt ook voor hernieuwbare grondstoffen, deze dienen bijvoorbeeld duurzaam geteeld en vervoerd te worden. Alle meetmethoden in dit artikel doen dat.
Een vierde valkuil is focus op producten in plaats van systemen. Een product of werk is pas echt circulair als je het circulair maakt in een volgende cyclus. Dus borging van tweede, derde, vierde leven en het voorkomen van downcycling is cruciaal. Dat is echter erg moeilijk meetbaar m.b.t. producten/werken, want hergebruik ligt in de toekomst. Om er toch iets over te kunnen zeggen moet gekeken worden naar de leveranciers van de producten en de aannemers en hoe die samenwerken met andere bedrijven, hun sector en keten. Als er een systeem om de producten heen functioneert dat ervoor zorgt dat hoogwaardig hergebruik een levensvatbare business case oplevert en/of contractueel is geborgd, kan pas écht gesproken worden van een circulair product. Optimal Scans en PRP® zijn de enige tools die dit integraal mee kunnen nemen. Bij de BCI meetmethodiek worden financiële en procesmatige aspecten wel meegenomen als randvoorwaarden. Wanneer hergebruik niet geborgd wordt middels (contract)afspraken komt dat wel duidelijk naar voren in de BCI-methode.

Welke tool voor welk soort project en aanpak?

CPF: Gebruik deze methode voor projecten waarin losmaakbaarheid niet zo belangrijk is en gefocust wordt op materiaalstromen.

BCI: Als u wilt focussen op de materialen en losmaakbaarheid, en u dat zo kwantitatief wilt mogelijk benaderen op het niveau van producten, elementen en het bouwwerk als geheel.

CGP: Voor gebouwen waarbij de benadering niet zuiver kwantitatief hoeft te zijn en in de analyse ook toekomstig (her)gebruik en het omliggende landschap meegenomen moet worden.

Optimal Scans: Voor GWW-projecten waarin ook gekeken moet worden naar de landschappelijk-ecologische kant en de sociale kant (in Nederland en in de keten), of projecten waarin ook naar organisaties gekeken moet worden. Met name geschikt voor bouwteams.

PRP®: Voor aanbestedingen waarbij circulariteit integraal benaderd wordt, dus inclusief milieu en impact op mensen en natuur in de keten. En inclusief de borging van hergebruik van materialen in een volgende cyclus.

Ten slotte

Niet beschikbaarheid van tools is het probleem, maar wel de databeschikbaarheid. De focus moet nu liggen op beschikbaarheid en verificatie van data en goede rekenmodellen, zodat modeluitkomsten minder makkelijk ‘gestuurd’ kunnen worden.
Het kan wél. Er zijn voldoende meetinstrumenten om aan de slag te gaan zonder in de valkuilen te trappen. Laten we volle kracht vooruit gaan, bijstellend waar nodig en de lat steeds een stukje hoger leggen.

Het schrijven van dit artikel is ondersteund vanuit het EFRO-project Hotspot Circulaire Weginfrastuctuur.